Người dân tham quan triển lãm kỷ niệm 83 năm cuộc duyệt binh lịch sử tại Quảng trường Đỏ ở Moskva, Nga ngày 7/11/2024. Ảnh: THX/TTXVN

Bản trình bày này, được thảo luận tại một phiên họp chiến lược do Thủ tướng Mikhail Mishustin chủ trì vào tháng 4 năm ngoái, đã vạch ra tầm nhìn của Nga về việc thành lập một khối thương mại Á-Âu để cạnh tranh với Liên minh châu Âu (EU) và các khối kinh tế khác. Tuy nhiên, cuộc xung đột ở Ukraine và các lệnh trừng phạt của phương Tây đã làm suy yếu đáng kể kế hoạch này.

Tầm nhìn về một "khu vực vĩ mô" do Nga dẫn đầu

Theo thông tin trên tờ Financial Times (FT), Nga muốn tạo ra một "khu vực vĩ mô" Á-Âu, nơi Moskva đóng vai trò lãnh đạo. Khối này không chỉ tập trung vào thương mại mà còn hướng đến việc kết nối với khu vực Global South (tậm dịch: Nam toàn cầu, gồm các quốc gia mới nổi và đang phát triển ngoài phương Tây) thông qua việc cung cấp nguyên liệu thô, phát triển quan hệ tài chính và giao thông. Mục tiêu cuối cùng là khôi phục ảnh hưởng toàn cầu của Nga, vốn đã bị suy yếu sau sự sụp đổ của Liên Xô.

Báo cáo cũng nhấn mạnh yếu tố tư tưởng trong kế hoạch này. Khối mới sẽ chia sẻ một quan điểm chung về thế giới, nơi Nga và các đồng minh tự đặt ra luật lệ cho trật tự thế giới mới, bao gồm cả việc áp dụng các chính sách trừng phạt riêng. Tầm nhìn này nhằm đối trọng với các khối kinh tế hiện có, bao gồm khối của Mỹ, EU.

Tuy nhiên, kế hoạch đầy tham vọng này đang đối mặt với nhiều thách thức. Báo cáo thừa nhận rằng các lệnh trừng phạt của phương Tây đã làm suy yếu ảnh hưởng của Nga đối với các quốc gia hậu Xô Viết, đặc biệt là ở Trung Á. Các quốc gia này đang dần tách khỏi quỹ đạo của Moskva, tìm cách tiếp cận thị trường toàn cầu và chuỗi cung ứng mà không phụ thuộc vào Nga.

Theo FT, các nước Trung Á đã sử dụng lệnh trừng phạt làm đòn bẩy để yêu cầu các điều kiện tốt hơn từ Nga. Họ cũng tìm cách kiểm soát luồng xuất nhập khẩu và di dời sản xuất khỏi Nga, đồng thời yêu cầu thêm khoản phí để bù đắp cho rủi ro vi phạm lệnh trừng phạt. 

Nỗ lực duy trì ảnh hưởng ở Trung Á

Dù vậy, Điện Kremlin vẫn quyết tâm duy trì ảnh hưởng của mình ở khu vực Trung Á. Báo cáo cho biết Nga đang tiến hành kế hoạch dài hạn thông qua nhấn mạnh lịch sử chung và tôn trọng nền độc lập của các quốc gia này. Tuy nhiên, những nỗ lực này cũng đang gặp khó khăn, đặc biệt là sau sự kiện máy bay chở khách của Azerbaijan bị bắn hạ.

Báo cáo cũng thừa nhận rằng ảnh hưởng của Nga trong các liên minh hiện có đang gặp trở ngại. Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU), bao gồm Belarus, Armenia, Kazakhstan và Kyrgyzstan, đang đối mặt với vấn đề mang tính hệ thống. Các quốc gia thành viên ưu tiên sử dụng hệ thống thanh toán của phương Tây thay vì phụ thuộc vào Nga, điều này làm giảm vai trò trung tâm của Moskva.

Có thể thấy kế hoạch của Nga về việc thiết lập một trật tự thế giới mới, trong đó Moskva đóng vai trò trung tâm, đang đối mặt với nhiều thách thức. Các lệnh trừng phạt của phương Tây, sự suy yếu của các liên minh hiện có, giảm phụ thuộc của các quốc gia hậu Xô Viết đã tác động đến ảnh hưởng của Nga. Dù vậy, Điện Kremlin vẫn quyết tâm theo đuổi tầm nhìn dài hạn, với hy vọng khôi phục vị thế của mình trên trường quốc tế.