Kế hoạch thu phí vẫn đang đứng trước nguy cơ bị đảo ngược bởi các vụ kiện và sự phản đối của chính quyền Tổng thống Trump 2.0. Ảnh: New York Times

Cơ quan Quản lý Đường bộ Liên bang của Mỹ ngày 22/11 đã phê duyệt kế hoạch thu phí tắc đường đối với xe ô tô vào trung tâm Manhattan, chạy đua với thời điểm nhậm chức của Tổng thống đắc cử Donald Trump, người phản đối một kế hoạch như vậy.

Theo kế hoạch trên, từ ngày 5/1/2025, hầu hết người lái xe sẽ phải trả 9 USD để vào trung tâm Manhattan, sau khi Thành phố New York được liên bang chấp thuận kế hoạch thu phí, vốn đã được xây dựng trong nhiều thập kỷ. Đây sẽ nơi đầu tiên thực hiện thu phí tắc đường trên toàn nước Mỹ.

New York sẽ tham gia một câu lạc bộ nhỏ các thủ đô trên khắp thế giới bao gồm London, Stockholm và Singapore đã áp dụng các hạn chế thu phí tắc nghẽn tương tự tại các khu trung tâm, và chứng kiến điều kiện giao thông cũng như chất lượng không khí được cải thiện.

Nhưng ngay cả khi những người ủng hộ thu phí tắc đường ăn mừng, kế hoạch này vẫn có thể bị đảo lộn. Chương trình này đang có nguy cơ bị chặn lại bởi một loạt các vụ kiện và một vị tổng thống từng gọi đây là "loại thuế thoái lui nhất mà phụ nữ từng biết đến".

Mục tiêu chính của chương trình là huy động 15 tỷ USD cho Cơ quan Giao thông Vận tải Đô thị (MTA) để chi trả cho việc hiện đại hóa hệ thống giao thông công cộng của thành phố. Mạng lưới giao thông công cộng bận rộn nhất ở Bắc Mỹ vẫn phụ thuộc vào một số thiết bị từ trước Thế chiến II và cần hàng tỷ USD để lắp đặt thang máy, thang cuốn, sửa chữa đường ray xuống cấp và tăng cường dịch vụ, cùng với các cải tiến khác.

Để giúp kế hoạch không được ưa thích này trở nên dễ chấp nhận hơn, Thống đốc New York Kathy Hochul đã giảm mức phí sau khi tạm dừng kế hoạch thu phí tắc đường chỉ vài tuần trước thời điểm có hiệu lực ban đầu vào tháng 6.

Vào thời điểm đó, bà Hochul cho biết bà lo ngại kế hoạch này sẽ gây ra gánh nặng kinh tế quá lớn cho người dân New York.

Một cuộc khảo sát của trường đại học Siena được thực hiện vào tháng 4 cho thấy khoảng 2/3 cư dân bang New York cho biết họ phản đối chương trình thu phí tắc đường.

Đầu tháng này, bà Hochul đã công bố giảm 40% mức phí, cụ thể phí vào giờ cao điểm cho hầu hết tài xế sẽ giảm từ 15 USD xuống còn 9 USD. Các lái xe sẽ bị tính phí khi vào Manhattan ở Phố 60, thuộc khu vực phía nam.

Hiện tại, có nhiều câu hỏi được đặt ra về việc liệu việc thu phí tắc đường có được người dân New York ủng hộ hay không và liệu mức phí khiêm tốn hơn có cho phép MTA đạt được mục tiêu kinh phí hay không. Kế hoạch thu phí, dự kiến ​​bắt đầu vào ngày 5/1/2025, dự kiến ​​sẽ đem lại nguồn thu thấp hơn hàng trăm triệu USD so với đề xuất ban đầu.

Người phát ngôn của bà Hochul cho biết phí tắc đường đã giảm vẫn sẽ cho phép chính quyền hoàn thành tất cả các cải tiến được liệt kê trong kế hoạch vốn của mình.

Theo kế hoạch mới nhất, mức phí sẽ được tăng dần, từ 9 lên 12 USD sau ba năm và sau đó là 15 USD vào năm 2031. Kế hoạch ban đầu được dự kiến ​​sẽ mang lại khoảng 1 tỷ USD mỗi năm, tuy nhiên, kế hoạch sửa đổi sẽ chỉ thu về 500 triệu USD/năm trong ba năm đầu tiên.

Vào những năm 1950, ý tưởng về phí tắc đường lần đầu tiên được William Vickrey, một nhà kinh tế tại Đại học Columbia, đưa ra tại Thành phố New York như một cách để ngăn cản các phương tiện chen chúc trên những con đường ở khu trung tâm. Ngay cả khi đó, các quan chức vẫn coi đó là một ý tưởng khó thực hiện, một phần vì nhiều người đi làm không có lựa chọn nào khác hoặc họ thích lái xe vào Manhattan.

Các nhà lập pháp của Tiểu bang New York đã bỏ phiếu thông qua luật phí tắc đường vào năm 2019 sau khi Thống đốc Andrew M. Cuomo thúc đẩy luật này. .

Ở các thành phố khác trên thế giới, những chương trình thu phí tương tự ban đầu cũng bị cư dân phản đối. Tuy nhiên, sau những khó khăn đó, các chương trình này đã được coi là hiệu quả trong việc giảm tắc nghẽn và cắt giảm ô nhiễm trong khi vẫn gây quỹ cho ngân khố công.

Các chuyên gia cho biết kết quả của kế hoạch thu phí ở New York City sẽ đóng vai trò là bản thiết kế hoặc câu chuyện cảnh báo cho các thành phố khác của Mỹ có mục tiêu giao thông tương tự.

Trên thực tế, các quan chức đã chạy đua để hoàn thành việc áp dụng phí tắc đường trước khi người chỉ trích mạnh mẽ nhất của chính sách này, ông Donald Trump, nhậm chức.

Tổng thống đắc cử phản đối kế hoạch thu phí, cho rằng chi phí tăng thêm có thể khiến khách du lịch tránh xa Manhattan và gây tổn hại đến các doanh nghiệp. Ông đã tuyên bố sẽ hủy bỏ kế hoạch này như một trong những hành động đầu tiên của mình khi nhậm chức, mặc dù các lựa chọn của ông hiện bị hạn chế sau khi chính phủ liên bang đã ký ban hành.

Ngoài ra, ít nhất 9 vụ kiện đe dọa kế hoạch này, bao gồm một số vụ do Tiểu bang New Jersey, một liên đoàn giáo viên có ảnh hưởng và một liên minh của cư dân Thành phố New York đệ trình. Một nhóm đối thủ đã leo thang nỗ lực vào tuần trước bằng cách yêu cầu một lệnh cấm chương trình này tiến triển.