Cơ khí được xem là ngành công nghiệp trọng điểm, xương sống của nhiều ngành sản xuất khác.

Dù có nhiều chính sách hỗ trợ nhưng đến nay, ngành cơ khí Việt Nam vẫn chủ yếu tập trung vào sản xuất linh phụ kiện, hàng gia dụng, dụng cụ và phụ tùng cho ôtô. Trong khi đó, nhiều sản phẩm cơ khí đòi hỏi công nghệ cao, doanh nghiệp nội địa lại chưa thể đáp ứng sản xuất.

Theo báo cáo từ Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), ngành cơ khí đã nhận được sự quan tâm của Chính phủ và các bộ ngành. Bộ Công Thương cũng đang đẩy nhanh xây dựng Trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp phía Bắc và Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công nghiệp phía Nam.

Hai trung tâm này đóng vai trò hỗ trợ đổi mới sáng tạo, hỗ trợ kỹ thuật cho các doanh nghiệp công nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đồng thời, hỗ trợ và khuyến khích các địa phương xây dựng các trung tâm đổi mới sáng tạo công nghiệp tại các địa phương có điều kiện phát triển công nghiệp.

Song hiện cơ khí Việt Nam vẫn chỉ tập trung ở 3 phân ngành chính, gồm xe máy và phụ tùng linh kiện xe máy; cơ khí gia dụng và dụng cụ và ôtô và phụ tùng ôtô.

Bộ Công Thương cho biết dù vậy, đây vẫn được coi là mảnh đất màu mỡ cho phát triển ngành cơ khí.

Cụ thể, cơ khí chế tạo trong nước hiện nay cũng đã sản xuất, lắp ráp được hầu hết các chủng loại xe ôtô con, xe tải, xe khách; sản xuất xe máy đã có tỷ lệ nội địa hóa 85- 95%, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Trong đó, phải kể đến một số doanh nghiệp điển hình trong lĩnh vực ôtô như: Vinfast, Thành Công, Thaco…

Ông Đào Phan Long, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp cơ khí Việt Nam, cho hay với các hiệp định thương mại tự do đã có, doanh nghiệp cơ khí đang có cơ hội rất lớn để mở rộng thị trường và sản xuất cho các tập đoàn nước ngoài. Tuy nhiên, liệu các doanh nghiệp có đủ sức cạnh tranh trước sự tràn vào của nhiều doanh nghiệp lớn, với công nghệ cao.

“Miếng bánh thị phần là rất lớn, lên đến hàng trăm tỷ USD, nhưng liệu doanh nghiệp có đủ sức cạnh tranh và khả năng để chiếm lĩnh thị phần trong đó,” ông Long đặt vấn đề.

Diễn giải cho vấn đề này, đại diện Hiệp hội trên cho hay, cả nước có khoảng 3.100 doanh nghiệp ngành cơ khí chế tạo với 53.000 cơ sở sản xuất. Nhưng các sản phẩm cơ khí sản xuất trong nước hiện chỉ chiếm khoảng 7% thị trường.

Theo bà Trương Thị Chí Bình, Tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam (VASI), thị phần ít bởi các doanh nghiệp nội địa đang phải tự vận động khi cơ chế thị trường chưa hoàn thiện. Cùng với đó, sự hỗ trợ từ các chính sách chưa đến được với doanh nghiệp, đơn hàng từ chính các dự án đầu tư công trong nước vẫn thiếu.

Ngoài ra, trên thực tế chất lượng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí của một số doanh nghiệp trong nước hiện vẫn còn thấp, giá thành sản xuất lại cao nên thiếu sức cạnh tranh. Trong khi đó, chưa có doanh nghiệp đầu tàu dẫn dắt, liên kết với nhau.

Dù vậy, bà Trương Thị Chí Bình cho rằng cơ hội cho doanh nghiệp nội địa là vẫn còn. Bởi hàng năm, Việt Nam vẫn nhập khẩu trung bình trên dưới 40 tỷ USD các trang thiết bị, máy, vật tư sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, xây dựng hạ tầng, dịch vụ và an ninh quốc phòng. Quan trọng là doanh nghiệp phải nâng cao được năng lực cạnh tranh và tính liên kết.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Văn Kết, Giám đốc Công ty cơ khí chính xác SKD Việt Nam, sản phẩm nội địa hoàn toàn có thể không thua kém hàng ngoại nhập về chất lượng và độ chính xác, song quan trọng nhất vẫn là thị trường. Để cạnh tranh được, doanh nghiệp cần thêm các cơ chế khuyến khích; trong đó ưu tiên sử dụng hàng hóa nội địa cho các dự án kinh tế, đầu tư trong nước.

“Muốn vực dậy ngành cơ khí trong nước, điều đầu tiên là phải có thị trường. Nhưng để có được thị trường, Chính phủ và các bộ ngành cần có cơ chế riêng cho ngành. Đơn cử như ưu tiên hàng trong nước bằng việc các sản phẩm nào đã sản xuất được và sản xuất tốt, thì hạn chế nhập khẩu, và có thể sử dụng cho các dự án,” ông Kết nói.

Cùng quan điểm trên, ông Đỗ Hoài Nam, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cơ khí Hà Nội, cho rằng quan trọng nhất đối với doanh nghiệp cơ khí là thị trường. Bộ Công Thương cần định hình cho doanh nghiệp trong nước có thể đáp ứng, phân chia thị trường như thế nào để có cơ hội cung ứng sản phẩm cho thị trường nội địa. Sau đó, mạnh dạn đầu tư trang thiết bị, công nghệ mới để giảm giá thành sản xuất và cạnh tranh để từ đó tham gia chuỗi cung ứng.

"Chúng tôi cũng mong muốn Bộ Công Thương tham mưu cho Chính phủ sớm xây dựng chiến lược, quy hoạch để phát triển ngành công nghiệp cơ khí trong thời gian sắp tới; cơ chế chính sách hỗ trợ sớm ban hành và đi vào thực tế hơn để doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận, mở rộng hợp tác và chia sẻ thị trường, mang lại sự phát triển bền vững"- ông Nam kiến nghị.

Để phát triển công nghiệp cơ khí nói chung và công nghiệp hỗ trợ cơ khí nói riêng, ông Đào Phan Long kiến nghị cần có chương trình hỗ trợ đầu ra bằng cách kết nối với người mua tiềm năng của mỗi ngành; ưu đãi cho công ty công nghiệp hỗ trợ cỡ vừa hiện nay đầu tư mở rộng sản xuất, đào tạo nguồn nhân lực, hỗ trợ về tài chính… Đồng thời, tạo nhiều đơn hàng, trong đó có đơn hàng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ cho doanh nghiệp cơ khí Việt Nam, nhất là các dự án đầu tư công.

Theo Cục Công nghiệp, Bộ sẽ tiếp tục phát triển mạnh công nghiệp hạ nguồn, trong đó có một số ngành như công nghiệp năng lượng, các ngành công nghiệp về cơ khí chính xác cũng như một số ngành cơ khí chế tạo để đảm bảo cho công nghiệp hỗ trợ có điều kiện phát triển; thúc đẩy các ngành sản xuất, lắp ráp sản phẩm hoàn chỉnh, thị trường cho công nghiệp hỗ trợ trong nước sẽ được duy trì và mở rộng, tạo tiền đề để các doanh nghiệp cơ khí trong nước trở thành nhà cung cấp, tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp sản phẩm cuối cùng.

Cơ khí Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội để phát triển và chiếm lĩnh thêm thị phần. Tuy nhiên, các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng cần thiết phải có sự nâng đỡ về chính sách của các bộ ngành và nhà nước trong việc tạo thị trường, liên kết và nâng cao công nghệ cho doanh nghiệp.../.

Nguồn: baotintuc.vn