Tham dự buổi lễ có đại diện lãnh đạo Bộ Y tế, Hội Nam y Việt Nam, Hội Đông y Việt Nam, lãnh đạo tỉnh Hải Dương, đông đảo người dân và du khách thập phương.

Đền Bia tọa lạc tại thôn Văn Thai, xã Cẩm Văn, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương nơi lưu giữ tấm bia khắc lời di nguyện thiêng liêng của Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh; nằm trong cụm di tích đền Sưa (xã Cẩm Vũ) - chùa Giám (xã Định Sơn) - đền Bia (xã Cẩm Vũ), được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt vào tháng 12/2017.

Tại buổi lễ, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân huyện Cẩm Giàng Nguyễn Văn Công khẳng định, cuộc đời, sự nghiệp của Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh đã để lại cho hậu thế những di sản quý báu trên nhiều lĩnh vực. Ông là tấm gương về y đức, về tinh thần tự tôn dân tộc, lòng yêu quê hương, đất nước.

Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh tên thật là Nguyễn Bá Tĩnh, sinh năm 1330 tại làng Nghĩa Phú, tổng Văn Thai, phủ Thượng Hồng (nay là thôn Nghĩa Phú, xã Cẩm Vũ, huyện Cẩm Giàng). Ông mồ côi cha mẹ từ năm 6 tuổi và được sư trụ trì chùa Nghiêm Quang (Chùa Giám) đón về nuôi dạy. Năm 22 tuổi (năm 1351), ông thi đỗ Hoàng giáp nhưng khước từ việc làm quan.

Chứng kiến nhiều trận dịch lớn cướp đi mạng sống của nhiều dân nghèo, với mong muốn trị bệnh cứu người, ông nghiên cứu dược liệu, thu thập phương thuốc quý trong dân gian, trồng cây dược liệu, lập y xá tại các ngôi chùa để chữa bệnh cho người dân.

Theo tài liệu còn lưu giữ được, Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh đã có công tham gia xây dựng 24 ngôi chùa và biến các ngôi chùa thành cơ sở chữa bệnh. Nhờ có ông, phong trào trồng thuốc Nam ngày càng được phát triển. Nhiều gia đình tự trồng thuốc và chữa những bệnh đơn giản.

Ông được nhân dân xưng tụng là vị Thánh thuốc Nam. Năm 55 tuổi, ông được cử tham gia đoàn đi sứ nhà Minh (Trung Quốc). Do có công chữa khỏi bệnh cho Tống Vương Phi, ông được vua Minh cảm tài phong cho danh hiệu “Đại y Thiền sư” và giữ lại làm việc ở Viện Thái y Trung Quốc. Thời gian sau, ông mất tại Giang Nam, Trung Quốc.

Cuộc đời, sự nghiệp hết lòng với nghề y của Thiền sư Tuệ Tĩnh để lại nhiều di sản quý, hàng nghìn phương thuốc, vị thuốc chữa bệnh có giá trị to lớn về lý luận và thực tiễn cho nền y dược dân tộc. Ông đã tổng kết thành những phương pháp chữa bệnh gồm: 10 khoa, hai môn, trên 3.800 phương thuốc, 580 vị thuốc chữa cho 184 bệnh. Những kiến thức này đã được hậu thế phát huy.

Đền Bia - nơi thờ ông là một trong ba di tích tại huyện Cẩm Giàng gắn với sự nghiệp và công lao Đại danh y - Thiền sư Tuệ Tĩnh. Nơi đây có một tấm bia khắc lời di nguyện của ông. Tương truyền, Tiến sĩ Nguyễn Danh Nho (1638 - 1699) là người làng Nghĩa Phú trong một lần đi sứ phương Bắc đã thấy mộ phần của Thiền sư Tuệ Tĩnh tại Giang Nam có khắc trên bia mộ dòng chữ “sau này ai bên nước Nam sang, nhớ cho hài cốt tôi về với”.

Xúc động trước niềm khắc khoải cố hương của Thiền sư, Tiến sĩ Nguyễn Danh Nho đã cho người dập mẫu, khắc tấm bia đưa về. Khi về đến quê ông, do cả vùng ngập nước nên thuyền bị lật, tấm bia rơi xuống nước. Về sau khi nước cạn, nhân dân tìm thấy bia và lập đền thờ ông tại đây. Theo nhân dân địa phương, lễ hội đền Bia có từ năm 1830 (đời vua Minh Mạng thứ 11), tương truyền có Thánh ứng vào ngày mùng 1/4 Âm lịch. Lễ hội diễn ra từ ngày mùng 1 đến mùng 4 và đó là ngày Giỗ của Thiền sư Tuệ Tĩnh.

Đền Bia cũng là nơi phối thờ Công bộ Tả thị lang, Tiến sĩ Nguyễn Danh Nho - người đã đại diện cho nhân dân nước Việt thực hiện được một phần ước nguyện của Đại danh y Tuệ Tĩnh. Tiến sĩ Nguyễn Danh Nho còn là người giúp hậu duệ của Thiền sư Tuệ Tĩnh thu thập, công bố thành tựu y dược học của tổ tiên để lại cho hậu thế.

Hàng trăm năm qua, đền Bia đã trở thành trung tâm y, dược dân tộc nổi tiếng trong và ngoài nước.

Đền Bia được trùng tu tôn tạo năm 2005 với 12 hạng mục, trên diện tích gần 12.800m2; được sự ủng hộ của Trung ương, tỉnh, huyện và sự phát tâm công đức của các tập thể, cá nhân. Từ năm 2013 đến nay, đền Bia được mở rộng thêm hệ thống sân bãi và hoàn thiện các hạng mục phụ trợ.

Mỗi năm, nơi đây có tới hàng vạn lượt nhân dân và du khách thập phương cùng các thầy thuốc, lương y, cán bộ, nhân viên, sinh viên ngành Ydược cả nước đến tham quan, chiêm bái, tưởng nhớ bậc Y tổ Nam dược...

Sau diễn văn tưởng niệm, các đại biểu, nhân dân cùng du khách thập phương dâng hương tưởng niệm đức Thánh.

Lễ hội truyền thống đền Bia diễn ra từ ngày 7 - 8/5 với các hoạt động: Trưng bày, giới thiệu sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, sản phẩm làng nghề và OCOP tỉnh Hải Dương; trưng bày sinh vật cảnh và hoa lan; triển lãm thư pháp; tư vấn sức khỏe cho nhân dân; tổ chức giải cờ tướng; hát quan họ và các trò chơi dân gian như: kéo co, bắt vịt dưới hồ, đi cầu kiều…