Những năm 1965 - 1967, địa bàn phường Lam Hạ (thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam hiện nay) là một trong những trọng điểm bị không quân Mỹ đánh phá ác liệt ở miền Bắc vì có tuyến đường sắt và đường bộ tiếp tế cho chiến trường miền Nam, với mục tiêu chính là 2 cây cầu bắc qua sông Châu dành cho ô tô và xe lửa, cùng cống 7 cửa đập Lạc Tràng giữ nước cho 3 tỉnh Hà Nam, Nam Định và Ninh Bình. Đó là giai đoạn bom đạn trút xuống Hà Nam suốt ngày đêm. Lam Hạ được coi như “Đồng Lộc” thứ 2 ở Việt Nam.

Tham gia chiến đấu bảo vệ địa bàn này, Trung đội nữ dân quân Lam Hạ gồm những cô gái có tuổi đời còn rất trẻ, chỉ từ 17-20 tuổi. Các nữ dân quân được trang bị pháo phòng không tầm thấp 37 ly và 57 ly, tham gia trong những trận chiến đấu ác liệt với máy bay Mỹ. Trong những năm 1966 - 1967, 10 nữ dân quần đã lần lượt hy sinh…

Trong kháng chiến chống Mỹ, “10 cô gái Đồng Lộc” là thanh niên xung phong, đã dũng cảm hy sinh trong khi làm nhiệm vụ san lấp hố bom và bảo đảm giao thông tuyến lửa. Còn “10 cô gái Lam Hạ” là dân quân trực tiếp chiến đấu và hy sinh khi đang bắn trả máy bay Mỹ, nhưng đáng tiếc là đến nay vẫn có rất ít người biết về các chị.

Nhà văn Đặng Vương Hưng cho biết, ngay sau khi trở về từ chuyến đi năm 2016, ông đã viết một bài dài đăng trên tài khoản facebook cá nhân; đồng thời, trực tiếp soạn thảo công văn của Quỹ “Mãi mãi tuổi 20”, gửi các cơ quan chức năng, với những đề xuất cụ thể: Tổ chức Hội thảo khoa học và đề nghị truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Tiểu đội nữ dân quân Lam Hạ; phát động cuộc vận động sáng tác văn - thơ - ca khúc và tượng đài “10 cô gái Lam Hạ”; tổ chức giao lưu văn nghệ “10 cô gái Lam Hạ” với các nhân chứng lịch sử, cùng Lễ hội Tiếp lửa truyền thống thường niên với nhiều hoạt động độc đáo vào dịp ngày giỗ chung của “10 cô gái Lam Hạ”… để xây dựng nơi này thành một địa chỉ du lịch văn hóa tâm linh của tỉnh Hà Nam.

Đến nay, nhiều nội dung của đề xuất nêu trên đã trở thành hiện thực. Nhân dịp kỷ niệm 77 năm ngày Thương binh - Liệt sỹ (27/7/1947 - 27/7/2024); nhóm họa sỹ trẻ của “Trái tim Người lính Việt Nam” phối hợp với Câu lạc bộ “Mãi mãi tuổi 20” vừa phục dựng màu cho di ảnh chân dung của “10 cô gái Lam Hạ” và một số liệt sỹ để giới thiệu và trao tặng cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam.

Tại sự kiện, Ban tổ chức giới thiệu cuốn Nhật ký “Trở về trong giấc mơ” vừa được Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật tái bản. Cuốn sách được nhà văn Đặng Vương Hưng sưu tầm, biên soạn và giới thiệu từ những trang sổ tay nhật ký của liệt sỹ Trần Minh Tiến (1945 - 1968). Bản thảo được chiến sỹ trẻ Trần Minh Tiến viết trong khoảng thời gian từ tháng 11/1966 đến tháng 3/1968, ghi lại những tháng ngày tập luyện gian nan, vất vả, để chuẩn bị cho cuộc hành quân vượt Trường Sơn vào miền Nam chiến đấu.

Cuốn sách “Trở về trong giấc mơ” xuất bản lần đầu năm 2005, do Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành, được Nhà xuất bản Công an Nhân dân tái bản lần đầu năm 2010.  Trong lần tái bản năm 2024 này, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật đã kết hợp sách giấy và sách điện tử, với nhiều trang có in các mã QR. Đây cũng là cuốn sách đầu tiên được Nhà xuất bản ứng dụng chuyển đổi số phục vụ bạn đọc.

Nhân dịp này, Ban Tổ chức đã tiến hành trao tặng “Tủ sách Đặng Thùy Trâm” trị giá 100 triệu đồng cho Trường Trung học cơ sở Lương Văn Nắm (trước đây là Trường Trung học Cơ sở Tân Trung), thuộc huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang. Đây là tủ sách thứ 3 được trao tại tỉnh Bắc Giang và là tủ sách thứ 14 được trao trên toàn quốc, kể từ tháng 11/2023.