Di tích Hải Vân Quan. Ảnh tư liệu: Mai Trang/TTXVN

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế Nguyễn Thanh Bình cho biết, dự án hoàn thành đưa vào hoạt động là biểu tượng đoàn kết giữa hai địa phương để cùng nhau giữ gìn và phát huy di sản. Đồng thời tạo lập một hình mẫu tiêu biểu về hợp tác bảo tồn di sản văn hóa có tiềm năng liên kết vùng và có thể trở thành "mỏ vàng" để khai thác tài nguyên du lịch nếu được quản lý, khai thác khoa học, hiệu quả.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Nguyễn Thị Anh Thi, từ xa xưa, Hải Vân Quan đã được mệnh danh là “Thiên hạ đệ nhất hùng quan” với vẻ đẹp thiên nhiên ngoạn mục cũng như vị trí chiến lược quân sự quan trọng. Ngày nay, giá trị của di tích Hải Vân Quan đã được chính quyền thành phố Đà Nẵng và tỉnh Thừa Thiên - Huế nhìn nhận, đánh giá là một tài nguyên du lịch độc đáo, có tính liên kết vùng, là “một con gà đẻ trứng vàng” nếu được quản lý và khai thác nghiêm túc, bài bản. Vì vậy, hai địa phương đã cùng nhau làm sống lại khu vực này, bằng cách xếp hạng và thực hiện dự án tu bổ, trùng tu di tích Hải Vân Quan.

Thời gian tới, hai địa phương sẽ triển khai kế hoạch, đề án quản lý, bảo vệ và phát huy di tích này gắn kết với các di tích lịch sử, văn hóa của triều Nguyễn. Qua đó để du lịch đèo Hải Vân thực sự có đóng góp tích cực đối với phát triển kinh tế - xã hội của hai địa phương, là một điểm dừng chân không thể thiếu của du khách trên “Con đường di sản miền Trung”.

Hải Vân Quan là một đồn lũy quân sự với nhiều công trình gồm hệ thống thành lũy, nhà kho, nhà trú sở, pháo đài thần công, được xếp hạng Di tích Quốc gia năm 2017. Ảnh tư liệu: Mai Trang/TTXVN

Hiện nay, tỉnh Thừa Thiên - Huế và thành phố Đà Nẵng đang tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông minh, chuyển đổi số như triển khai ứng dụng công nghệ (3D), phủ sóng Wifi miễn phí tại điểm tham quan nhằm hỗ trợ du khách tìm hiểu thêm các giá trị di sản, cập nhật kịp thời các dịch vụ, tiện ích hiện có trong hành trình tham quan di tích quốc gia Hải Vân Quan. Đồng thời, triển khai các hạng mục phụ trợ, đặc biệt là khu vực hậu cần dịch vụ như: bãi đỗ xe, nhà vệ sinh công cộng đạt chuẩn và không gian trưng bày sản phẩm lưu niệm phục vụ du khách…

Di tích Hải Vân Quan được xây dựng năm Minh Mạng thứ 7 (năm 1826) ở độ cao khoảng 490 m so với mặt nước biển, thuộc dãy núi Bạch Mã - Hải Vân. Đây là công trình kiến trúc thành lũy quân sự, là một trong những quan ải hùng tráng bậc nhất ở Việt Nam. Di tích Hải Vân Quan thuộc địa bàn thị trấn Lăng Cô (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế) và phường Hòa Hiệp Bắc (quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng); cách trung tâm thành phố Huế khoảng 90 km về phía Bắc, cách trung tâm thành phố Đà Nẵng khoảng 28 km về phía Nam. Với những giá trị lịch sử, kiến trúc độc đáo, ngày 14/7/2017, Hải Vân Quan được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Trải qua bao biến động lịch sử, Hải Vân Quan là “chứng nhân” nhiều trận chiến khốc liệt trong chiến tranh vệ quốc của dân tộc. Hải Vân Quan cũng chịu sự tác động từ khí hậu khắc nghiệt khiến hệ thống công trình bị xuống cấp nghiêm trọng.

Khởi công từ ngày 19/12/2021, dự án “Bảo tồn, tu bổ và phát huy giá trị di tích Hải Vân Quan” có tổng mức đầu tư hơn 42 tỷ đồng, mỗi địa phương đóng góp 50% từ nguồn ngân sách. Trong lần trùng tu này, dự án tập trung tu bổ tổng thể toàn bộ các công trình kiến trúc tại Hải Vân Quan.