Binh sĩ Ukraine gần thị trấn Avdiivka ở Donetsk. Ảnh: Reuters

Gần hai tháng sau cuộc phản công của Ukraine, các quan chức phương Tây đang đưa ra những đánh giá ngày càng "nghiêm túc", "tỉnh táo" về khả năng chiếm lại lãnh thổ quan trọng của các lực lượng Ukraine - theo bốn quan chức cấp cao của Mỹ và phương Tây, những người đã báo cáo những thông tin tình báo mới nhất, nói với CNN.

“Họ vẫn sẽ xem, trong vài tuần tới, liệu có cơ hội đạt được một số bước tiến không. Nhưng để Ukraine thực sự đạt được tiến bộ có thể thay đổi cán cân của cuộc xung đột này, tôi nghĩ, điều đó cực kỳ khó xảy ra”, một nhà ngoại giao cấp cao của phương Tây đánh giá với CNN.

“Các cuộc họp giao ban của chúng tôi rất tỉnh táo. Chúng tôi được nhắc nhở về những thách thức mà họ phải đối mặt", Hạ nghị sĩ Mike Quigley của Đảng Dân chủ Illinois, người vừa trở về sau các cuộc gặp ở châu Âu với các chỉ huy Mỹ đang huấn luyện lực lượng thiết giáp Ukraine, cho biết. “Đây là thời điểm khó khăn nhất của cuộc chiến", ông Quigley lưu ý.

Thách thức chính đối với các lực lượng Ukraine là khó xuyên thủng các tuyến phòng thủ nhiều lớp của Nga ở phía đông và phía nam của đất nước, nơi được rải dày đặc hàng chục nghìn quả mìn cùng mạng lưới chiến hào rộng lớn. Các lực lượng Ukraine đã phải gánh chịu những tổn thất lớn ở đó, khiến các chỉ huy của họ buộc phải cho thoái lui một số đơn vị để tập hợp lại và giảm thương vong.

“Người Nga có một số tuyến phòng thủ và họ [lực lượng Ukraine] chưa thực sự đi qua tuyến đầu tiên”, một nhà ngoại giao cấp cao của phương Tây cho biết. “Ngay cả khi tiếp tục chiến đấu trong vài tuần tới, nếu họ đã không thể tạo ra nhiều đột phá hơn trong suốt bảy, tám tuần qua, thì liệu Ukraine có khả năng gây bất ngờ, với lực lượng cạn kiệt hơn không? Bởi vì tình hình đang quá khó khăn.”

Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết Washington thừa nhận những khó khăn mà lực lượng Ukraine đang phải đối mặt, mặc dù vẫn giữ hy vọng về những tiến bộ mới.

“Tất cả chúng tôi đều nhận ra rằng điều này đang diễn ra khó khăn và chậm chạp hơn bất kỳ ai mong muốn – kể cả người Ukraine – nhưng chúng tôi vẫn tin rằng vẫn còn thời gian và không gian để họ có thể đạt được tiến bộ”, quan chức này nói.

Nhiều quan chức cho biết mùa thu đang đến gần, khi điều kiện thời tiết và giao tranh dự kiến ​​sẽ trở nên tồi tệ hơn, khiến lực lượng Ukraine chỉ có một khoảng thời gian hạn chế để tiến công.

Ngoài ra, các quan chức phương Tây cho rằng tiến độ chậm chạp đã bộc lộ khó khăn trong việc chuyển đổi lực lượng Ukraine thành các đơn vị chiến đấu cơ giới hóa phối hợp. Những đơn vị này có khi chỉ trải qua 8 tuần huấn luyện bởi các đồng minh phương Tây về xe tăng và các hệ thống vũ khí mới khác. Một quan chức quân sự cấp cao Mỹ nhận xét, việc thiếu bước tiến trên thực địa là một lý do khiến các lực lượng Ukraine tấn công thường xuyên hơn bên trong lãnh thổ Nga “để cố gắng thể hiện sự dễ bị tổn thương của Nga”.

Tư lệnh Các Lực lượng vũ trang Ukraine, Tướng Valerii Zaluzhnyi, nói với Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, Tướng Mark Milley rằng các lực lượng Ukraine đang từng bước tạo điều kiện để tiến lên.

Tướng Zaluzhnyi cho biết thêm, ông đã nói với Tướng Milley rằng hệ thống phòng thủ của Ukraine rất kiên định. “Những người lính của chúng tôi đang cố gắng hết sức. Đối phương đang tiến hành các hành động tấn công mạnh theo một số hướng, nhưng không thành công”, Tướng Zaluzhnyi nói với ông Milley, theo một thông báo do chính phủ Ukraine công bố.

Binh sĩ Lữ đoàn 128 Lực lượng Bảo vệ Lãnh thổ Ukraine băng qua cánh đồng sau cuộc tập huấn đối phó với mìn của Nga ở Zaporizhzhia ngày 2/8/2023. Ảnh: Getty Images

Về tình hình ở phía nam, nơi các lực lượng Ukraine đã phải chật vật để giành lại lãnh thổ, Tướng Zaluzhnyi cho biết: “Giao tranh ác liệt vẫn tiếp diễn, quân đội Ukraine từng bước tiếp tục tạo điều kiện để tiến lên. Phần chủ động ​​​​đang về phía chúng tôi".

Những đánh giá mới nhất này thể hiện một sự thay đổi rõ rệt so với tâm lý lạc quan khi bắt đầu cuộc phản công. Các quan chức phương Tây nói rằng những kỳ vọng đó là “không thực tế” và hiện đang góp phần gây áp lực lên Ukraine từ một số nước đồng minh về bắt đầu đàm phán hòa bình, bao gồm cả việc xem xét khả năng nhượng bộ lãnh thổ.

Một số quan chức lo ngại khoảng cách ngày càng lớn giữa kỳ vọng và kết quả sẽ châm ngòi cho một “trò chơi đổ lỗi” giữa giới chức Ukraine và phương Tây. Và điều này có thể tạo ra sự chia rẽ trong liên minh vốn hầu như vẫn còn nguyên vẹn sau gần hai năm chiến sự.

Tháng trước tại Diễn đàn An ninh Aspen, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã chỉ ra rằng việc các hệ thống vũ khí tiên tiến hơn từ phương Tây đến chậm là lý do khiến lực lượng Ukraine tiến triển chậm chạp cho đến nay.

“Chúng tôi đã lên kế hoạch bắt đầu [cuộc phản công] vào mùa xuân, nhưng không thực hiện được”, ông Zelensky nói. “Thành thật mà nói, chúng tôi không có đủ đạn dược, vũ khí và không có đủ các lữ đoàn được đào tạo bài bản. Ý tôi là đã được huấn luyện bài bản về những vũ khí này", nhà lãnh đạo Ukraine giải thích.