Những người Ukraine ở Thổ Nhĩ Kỳ tập trung trước Đại sứ quán Ukraine tại Ankara để phản đối chiến dịch quân sự của Nga năm 2022. Ảnh: AFP

Theo chuyên gia phân tích Aishwarya Sanjukta Roy Proma tại Viện Quản trị và Phát triển BRAC (BIGD) có trụ sở tại Bangladesh, Thổ Nhĩ Kỳ đã và đang nổi lên như một trung tâm thu hút lượng lớn người di cư, tị nạn, chủ yếu đến từ Ukraine và Nga.

Bà Aishwarya cho biết cuộc xung đột năm 2022 đã tiếp thêm động lực cho làn sóng di cư mới từ cả hai quốc gia. Nhiều người tìm nơi tránh khủng hoảng đã sử dụng các phương pháp khác nhau để đến và tìm cách cư trú ở Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm cả việc xin “thị thực vàng” và nộp đơn xin được bảo vệ.

Thổ Nhĩ Kỳ đã cho phép người dân từ cả Nga và Ukraine xin tị nạn tạm thời hoặc lâu dài kể từ năm trước. Chính sách của Ankara đối với cuộc xung đột có thể được mô tả là "cân bằng" giữa Nga và Ukraine. Đến tháng 9/2022, Thổ Nhĩ Kỳ đã cung cấp nơi tị nạn cho 145.000 người từ Ukraine. Phần lớn người tị nạn tập trung ở các trung tâm đô thị lớn như Istanbul, Izmir và Ankara, cũng như các vùng ven biển. 

Vào năm 2023, cả người Nga và người Ukraine thường theo đuổi lựa chọn “thị thực vàng” như một cách để được ở lại Thổ Nhĩ Kỳ lâu dài hoặc vĩnh viễn. Lựa chọn này đòi hỏi chính phủ cung cấp giấy phép cư trú hoặc quyền công dân để đổi lấy các khoản chi tiêu đáng kể. Chúng bao gồm duy trì khoản tiền gửi tối thiểu 500.000 USD vào các tổ chức tài chính hoặc quỹ nhà nước của Thổ Nhĩ Kỳ, đầu tư một khoản tiền tương đương vào trái phiếu chính phủ hoặc tạo cơ hội việc làm cho tối thiểu 50 cá nhân ở Thổ Nhĩ Kỳ. 

Việc mua bất động sản với giá trị tối thiểu là 400.000 USD đôi khi có thể giúp người có nhu cầu nhanh chóng có được quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ dễ dàng hơn. Ngoài ra, những người còn lại có cơ hội theo đuổi các các khác để có được giấy phép cư trú ngắn hạn trong thời hạn tối đa là 5 năm và có thể gia hạn.

Các lựa chọn này bao gồm đầu tư với khoản tiền nhỏ hơn theo quy định của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ, thành lập công ty ở Thổ Nhĩ Kỳ hoặc mua bất động sản với giá chiết khấu. Số lượng người di cư Ukraine mua nhà ở tại Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng đáng kể 106,4% trong năm 2022 (ví dụ, từ gần 1.250 lên hơn 2.500 căn nhà) và xu hướng này đang tiếp tục năm 2023.

Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ đã duy trì chính sách chấp nhận một số lượng lớn người di cư Nga hơn trong thời gian diễn ra xung đột ở Ukraine, trong đó có cả những người muốn tránh trừng phạt cũng như chuyển tài sản của họ ra nước ngoài. Trước cuộc xung đột Ukraine, Iraq là quốc gia chủ yếu có số người di cư ngắn hạn đến Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi Nga đứng thứ 6.

Vào năm 2022, đã có sự gia tăng đáng kể về tỷ lệ người Nga cư trú tạm thời tại Thổ Nhĩ Kỳ, với tỷ lệ tăng từ khoảng 4,8% lên hơn 10%. Trong số này có những người Nga đã nhập quốc tịch Thổ Nhĩ Kỳ, sau đó chọn di cư đến các quốc gia khác hoặc trở về quê hương.

Số lượng người Nga mua bất động sản tại Thổ Nhĩ Kỳ cũng có sự gia tăng đáng chú ý trong bối cảnh xung đột đang diễn ra. Trong giai đoạn từ năm 2019 đến năm 2021, công dân Nga nổi lên như nhóm người mua nước ngoài nổi bật thứ 3 trên thị trường bất động sản Thổ Nhĩ Kỳ, xếp sau những người đến từ Iran và Iraq.

Sự gia tăng đáng kể các hoạt động thuê, mua bất động sản từ người Nga và Ukraine đã dẫn đến nhu cầu trong nước ở Thổ Nhĩ Kỳ tăng đáng kể, dẫn đến tình trạng nhiều cá nhân Thổ Nhĩ Kỳ không đủ khả năng mua bất động sản ở chính nước này. Tại Antalya, nơi được công nhận là trung tâm du lịch bãi biển chính của Thổ Nhĩ Kỳ, giá cho thuê đã tăng hơn 300% trong một số trường hợp.

Ngày càng có nhiều người Nga và Ukraine đến Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Reuters

Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang nhận được một số lợi ích từ sự hiện diện của người di cư Ukraine và Nga. Ankara đã mở rộng hỗ trợ nhân đạo cho những người phải sơ tán khỏi Ukraine, chẳng hạn như vật tư y tế và chỗ ở. Đầu tiên, điều này đã nâng cao hình ảnh của Thổ Nhĩ Kỳ như một quốc gia sẵn sàng chia sẻ trên trường toàn cầu.

Thứ hai, Thổ Nhĩ Kỳ nhận được nguồn nhân lực quan trọng từ những người lao động Ukraine lành nghề và có kiến thức chuyên môn, nhiều người đã có những đóng góp nhất định cho một số lĩnh vực của nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ, ví dụ trong các lĩnh vực du lịch, nông nghiệp, xây dựng và công nghệ thông tin. 

Một số người Ukraine di cư đã bắt đầu nỗ lực kinh doanh ở Thổ Nhĩ Kỳ, do đó tạo ra cơ hội việc làm và kích thích các hoạt động thương mại. Cuối cùng, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn duy trì mối quan hệ với Ukraine, một đối tác quan trọng ở khu vực Biển Đen.

Thổ Nhĩ Kỳ đã thể hiện cam kết ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine bằng cách cung cấp thiết bị và công nghệ quân sự, trong đó máy bay không người lái và tàu hộ tống. Ankara cũng đóng vai trò trung gian hòa giải, tạo điều kiện giải quyết hòa bình cuộc khủng hoảng giữa Ukraine và Nga.

Nhưng Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang phải đối mặt với một số trở ngại và lo ngại phát sinh từ dòng người di cư Nga và Ukraine, chẳng hạn như các khác biệt về văn hóa, xã hội. Đặc biệt, nước này đang phải đối mặt với thách thức duy trì trạng thái cân bằng mong manh trong mối quan hệ với cả Ukraine và Nga, hai quốc gia hiện đang trong tình trạng xung đột. 

Bên cạnh đó, Ankara cũng phải đầu tư nguồn lực và kinh phí để bảo vệ và đảm bảo an sinh cho những người tị nạn Ukraine, những người phải đối mặt với các mối đe dọa tiềm ẩn từ các nhóm ly khai hoặc thân Nga.

Trong khi Thổ Nhĩ Kỳ hiện đang đối mặt với bất ổn kinh tế và áp lực từ hàng triệu người Syria tị nạn sau cuộc nội chiến ở quốc gia Trung Đông này, dòng người di cư mới từ Ukraine sẽ tạo thêm gánh nặng cho nền kinh tế của Ankara và cần có sự hỗ trợ liên tục từ các cơ quan của Liên hợp quốc cùng các tổ chức nhân đạo khác. 

Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang phải đối mặt với áp lực ngoại giao và những lời chỉ trích từ từ một số quốc gia NATO và Ukraine, những nước cho rằng Ankara thể hiện sự thân thiện quá mức đối với Nga do lợi ích địa chính trị. 

Tóm lại, nhà phân tích Aishwarya kết luận, Thổ Nhĩ Kỳ đã nổi lên như một trung tâm nhập cư nổi bật, thu hút người di cư, tị nạn từ cả Nga và Ukraine quanh Biển Đen. Với dòng người di cư ngày càng tăng đến từ cả hai quốc gia trên, hiện tượng này không chỉ góp phần tạo nên sự đa dạng về văn hóa của Thổ Nhĩ Kỳ mà còn thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa ba quốc gia có liên quan.