Ngày 27/6, các đại biểu Quốc hội đã chính thức bấm nút thông qua Nghị quyết của về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam với 438/447 đại biểu có mặt tán thành. Theo đó, giai đoạn mới cho ngành tài chính đã được mở ra và đây cũng là lời giải cho những trăn trở để Việt Nam có thể cạnh tranh sòng phẳng trên sân chơi tài chính toàn cầu.

Đột phá và khác biệt

Trước phiên biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã có báo cáo giải trình chi tiết, tiếp thu và làm rõ nhiều vấn đề lớn mà các đại biểu Quốc hội quan tâm.

Một trong những câu hỏi lớn được các đại biểu Quốc hội đặt ra là các chính sách ưu đãi được đề xuất đã thực sự đảm bảo tính vượt trội, cạnh tranh và sự khác biệt riêng có của Việt Nam. Bên cạnh đó, các đại biểu nêu ra những băn khoăn về cơ sở lựa chọn hai địa điểm, định vị phát triển để tránh chồng chéo và sự chuẩn bị về nguồn lực.

Giải trình về những vấn đề cốt lõi này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định một quá trình nghiên cứu, tham vấn sâu rộng đã được thực hiện.

“Chính phủ đã khảo sát, tổ chức nhiều hội thảo tham vấn ý kiến các định chế tài chính lớn, các nhà đầu tư, chuyên gia trong nước và quốc tế, đều được đánh giá các cơ chế, chính sách đề xuất tại dự thảo Nghị quyết có tính đột phá, cạnh tranh," ông Thắng cho biết.

Cụ thể, sức cạnh tranh của Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam được xây dựng trên ba trụ cột chính là các chính sách vượt trội, chính sách tiệm cận thông lệ quốc tế và lộ trình mở cửa có kiểm soát. Cụ thể, các ưu đãi về thuế, đất đai, hạ tầng, phát triển nhân lực và một số quy định về bảo hiểm được thiết kế để vượt lên trên các trung tâm tài chính cạnh tranh trong khu vực. Bên cạnh đó, các quy định về mô hình quản lý, việc sử dụng ngôn ngữ, thủ tục xuất nhập cảnh, kế toán, lao động, và đặc biệt là cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho công nghệ tài chính (Fintech) được xây dựng để tạo ra một môi trường quen thuộc, hấp dẫn các nhà đầu tư quốc tế. Đối với các lĩnh vực nhạy cảm (như ngoại hối hay giải quyết tranh chấp), Chính phủ lựa chọn cách tiếp cận thận trọng, mở cửa từng bước đi kèm với cơ chế giám sát chặt chẽ để đảm bảo an toàn hệ thống.

Về việc thành lập một trung tâm tại hai thành phố, Chính phủ lý giải đây là một quyết định chiến lược, dựa trên sự đồng ý của Bộ Chính trị, nhằm phát huy tối đa tiềm năng của từng địa phương và đảm bảo sự phát triển cân bằng. Theo đó, hai trung tâm sẽ có sự phân công chức năng rõ ràng, bổ trợ cho nhau thay vì cạnh tranh.

Thành phố Hồ Chí Minh với vị thế là trung tâm kinh tế-tài chính số một cả nước, đã có sẵn một hệ sinh thái tài chính phát triển. Do đó, Trung tâm tài chính quốc tế sẽ tập trung vào các thị trường lõi như thị trường vốn, ngân hàng, thị trường tiền tệ. Đây cũng sẽ là nơi thúc đẩy mạnh mẽ cơ chế sandbox cho Fintech, thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt và phát triển thị trường hàng hóa.

Bên cạnh đó, Đà Nẵng sẽ tận dụng lợi thế vị trí địa lý trung tâm và là cửa ngõ của hành lang kinh tế Đông-Tây. Thành phố được định vị là nơi đi đầu trong các lĩnh vực mới nổi, mang tính xu hướng như tài chính bền vững, tài chính xanh và ứng dụng công nghệ tài chính, dịch vụ số.

Đến nay, cả Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng đã và đang tích cực triển khai các công việc nền tảng như xây dựng chương trình đào tạo nhân lực chất lượng cao, chuẩn bị quỹ đất và hạ tầng, đồng thời đẩy mạnh xúc tiến, tiếp xúc với các nhà đầu tư chiến lược.

Linh hoạt, thận trọng và có kiểm soát

Ngoài ra, một số đại biểu có ý kiến mở rộng phạm vi áp dụng chính sách cho các thành viên của Trung tâm tài chính quốc tế có dự án đầu tư trên cả nước, thay vì chỉ giới hạn trong địa giới của trung tâm.

Tiếp thu vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết việc xây dựng một Trung tâm tài chính quốc tế đòi hỏi chính sách đặc thù phải đi kèm với cơ chế kiểm soát rủi ro tương xứng. Trong giai đoạn đầu, khi hành lang pháp lý chưa hoàn toàn tương thích với chuẩn mực quốc tế, việc khoanh vùng phạm vi là cần thiết. Tuy nhiên, dự thảo Nghị quyết đã được chỉnh lý theo hướng mở hơn. Cụ thể, Điều 2 nêu rõ: “Nghị quyết này áp dụng đối với các Thành viên Trung tâm tài chính quốc tế, các nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động của Trung tâm tài chính quốc tế được thành lập theo Nghị quyết này.” Trong quá trình thực hiện, Chính phủ sẽ tổng kết và đề xuất mở rộng phạm vi trong tương lai nếu điều kiện cho phép.

Về những lo ngại về việc trao quá nhiều thẩm quyền cho Chính phủ khi cho phép ban hành Nghị định xử lý các vấn đề khác luật đã được nêu ra. Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng đây không phải là cơ chế mới và đã có tiền lệ, được quy định tại Luật Tổ chức Chính phủ.

"Trung tâm tài chính quốc tế là vấn đề mới, khó và chưa có tiền lệ tại Việt Nam. Thực tế triển khai sẽ có những vấn đề phát sinh. Để bảo đảm sự linh hoạt, kịp thời, cần thiết có quy định cho phép Chính phủ được ban hành Nghị định để xử lý các vấn đề nêu trên," Bộ trưởng giải trình.

Để đảm bảo tính thông suốt và hiệu quả, mô hình tổ chức của Trung tâm tài chính quốc tế được thiết kế gồm ba cơ quan chính: Cơ quan điều hành, Cơ quan giám sát và Cơ quan giải quyết tranh chấp (Tòa án chuyên biệt và Trung tâm trọng tài quốc tế).

Đặc biệt, cơ chế giám sát được thiết kế theo thông lệ quốc tế dựa trên rủi ro. Chính phủ nhấn mạnh trong giai đoạn đầu sẽ có sự phối hợp chặt chẽ giữa Cơ quan giám sát của Trung tâm tài chính quốc tế và các cơ quan quản lý chuyên ngành (như Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tài chính). Tuy nhiên, sự phối hợp này sẽ tuân thủ nguyên tắc 'một đầu mối' tiếp nhận, xử lý, hạn chế tối đa việc can thiệp trực tiếp đến các thành viên trong trung tâm tài chính. Điều này nhằm giảm thủ tục hành chính, tránh chồng chéo và đảm bảo môi trường hoạt động minh bạch, ổn định.

Những điểm khác cũng được các đại biểu đã chỉ ra, đó là những rủi ro tiềm ẩn khi cho phép thành lập các sàn giao dịch mới, nguy cơ lạm dụng ưu đãi thuế và sự cần thiết phải có cơ chế kiểm soát dòng vốn, phòng chống rửa tiền.

Về điều này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định Chính phủ đã nhận thức rõ các rủi ro này. Về các sàn giao dịch mới, giải pháp là "xây dựng khung pháp lý đồng bộ; thiết chế giám sát chặt chẽ, minh bạch, có hệ thống, theo chuẩn mực quốc tế." Đối với các ưu đãi, Chính phủ tuân thủ nghiêm chỉ đạo của Bộ Chính trị, đặc biệt là kiên quyết từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm," thay vào đó là xây dựng cơ chế giám sát phù hợp. Các công cụ kiểm soát dòng vốn, phòng chống rửa tiền sẽ được quy định chi tiết tại các Nghị định hướng dẫn của Chính phủ./.

Nguồn: vietnamplus.vn